قبل از هر پاسخی دقت شود که ریشه‌ی این شبهه و تبلیغ اقامه‌ی نماز به زبان فارسی یا هر کسی به زبان خودش (انگلیسی، چینی و …) به دهه‌ی آخر دوره‌ی پهلوی بر می‌گردد. پس از انقلاب دیگر چنین سؤال یا شبهه‌ای طرح نگردید تا آن که در دوره‌ی آقای خاتمی و تک‌تازی «دگر اندیشان – قرائت جدیدی‌ها و به اصطلاح روشنفکران» دوباره به الفاظ و انشاءهای متفاوت طرح گردید.
مقصود اصلی از نماز «عبادت و بندگی» خداوند متعال است، اگر چه در این عبادت، راز و نیاز بنده با خالق و رب خود نیز صورت می‌پذیرد. و بندگی بدان شکلی است که معبود دستور می‌دهد و نه به آن شکلی که عبد می‌پسندد! که چنین عبادتی، عبادت خود است نه پروردگار.
شیطان نیز به خاطر همین نافرمانی و اختراع و اجتهاد در چگونگی عبادت از مقام قرب الهی رانده و اهل عذاب و جهنم شد. او که منکر وجود خداوند نگردیده بود، بلکه به خدا گفت: تو این عبادت سجده به آدم را از من بردار و من به گونه‌ای دیگر تو را عبادتی می‌کنم که هیچ بنده‌ای نکرده باشد! اما خداوند نپذیرفت. چرا که آن دیگر عبادت خودش بود و نه عبادت خداوند. عبادت یعنی اطاعت امر و نه فقط راز و نیاز.
البته دقت به این نکته ضروری است که وقتی باور و قبول کردیم که خداوند متعال علیم و حکیم است و نیازی هم به عبادت ما ندارد، بلکه بایدها، نبایدها و عبادات را به برای هدایت و رشد بندگان وضع کرده است، مشخص می‌شود که لابد حکمت‌ها و آثار متعددی در قانون وضع شده وجود دارد که تغییر آن، نه تنها آن آثار را از بین می‌برد، بلکه اساساً خروج از بندگی و اطاعت است.
به عنوان مثال یکی دیگر از حکمت‌های اقامه‌ی نماز به زبان عربی این است که بنده، به کمال بندگی آراسته ‌شود و کمال بندگی را معبودی که خالق، علیم و حکیم است می‌تواند تبیین کند و نه خود عبدی که محدود و جاهل است.
از حکمت‌های دیگر آن است که عبد در نماز هم چون یک نبی، کلام خدا را که افضل کلام است تکلم می‌کند و نه کلام خودش را و به نور کلام وحی منور می‌شود. خداوند متعال در باره‌ی همه سخنان پیامبر اکرم (ص) که انسان کامل و عبد خلص است می‌فرماید:
وَ مَا يَنطِقُ عَنِ الهَْوَى - إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْىٌ يُوحَى‏ - عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى (النجم، 5،4،3)

ادامه »

هر عبادتي به نحو شايسته و توأم با صدق و اخلاص انجام پذيرد، قلب آدمي را آنچنان صفا و روشني مي‌بخشد كه بيشتر موجب پذيرش انوار عالم غيب مي‌شود و بر معرفت و يقين او بيشتر افزوده مي‌گردد و همين معرفت و يقين او را به سوي عبادتهاي بيشتر و بيشتر مي‌كشاند.
در بينش اسلامي، علم و عبادت، دو ركن و گوهر گران‌بهایي هستند كه به خاطر آن، خداوند متعال، كتب آسماني را فرستاده و انبياء رامبعوث كرده است. بلكه مي‌توان گفت به خاطر علم و عبادت است كه زمين و آسمان و هر چه در آنهاست خلق شده و در شرف و عظمت علم، همين سخن خداي عزوجل بس كه فرموده است: «خداوند كسي است كه هفت آسمان و زمين را خلق كرده است و در آنها امر خود را فرو فرستاده تا بدانيد كه خدا بر هر چيز قادر است و علم او بر همه چيز احاطه دارد» (سوره طلاق/ آيه12) و در اهميت عبادت نيز همين آيه بس كه فرمود: «جن و بشر را نيافريديم مگر براي ان كه عبادت كنند.» (سوره ذاريات/آيه56) بنابراين حق اين است كه آدمي جز با اين دو نينديشد و جز براي آنها خود را به سختي و زحمت نياندازد و واقع مطلب اينست كه هر چه جز علم و عبادت باشد باطل است و خيري در آن نيست و سودي به حال بشر ندارد. معلوم است كه عبادت بايد توأم با علم باشد وگرنه منزلت آن پائين مي‌آيد و مطابق آنچه در بالا گفتيم، نمي‌باشد.

از پيامبر اكرم(ص) در شرف و فضيلت علم، سخناني ثبت شده است كه ما به برخي از آنها اشاره مي‌كنيم. نبي اكرم(ص) فرموده است:«برتري و فضيلت عالم بر عابد همچون برتري و فضيلت من است نسبت به كمترين و كوچكترين فرد شما» و نيز فرموده است:«يك نگاه كوتاه به چهرۀ عالم براي من، دوست داشتني‌تر است از عبادت يك سال» علامه مجلسي در كتاب «بحار‌ الانوار» در فصل علم باب چهارم از علي عليه‌السلام نقل مي‌كند كه فرمود: «نظري به سوي عالم، نزد خداي متعال بهتر است از يكسال اعتكاف در خانۀ كعبه».

شرافت و عزت مقام علم و عالم تا بدان پايه است كه در بهشت خدا نيز عالمان مقامي برتر و بالاتر از ديگران دارند. رسول اكرم(ص) خطاب به ياران خويش فرمود: «مي‌خواهيد به شما بگويم كه شريف‌ترين اهل بهشت چه كساني هستند؟» گفتند بله يا رسول الله(ص)، فرمود: «آنها علماء امت من هستند» و از امام باقر(ع) نيز روايت شده كه فرمود: «عالمي كه مردم از علم او بهره‌مند شوند افضل از هفتاد هزار عابد است» اما پيداست آن علمي كه مردم از آن بهره برند بايد توأم با عبادت باشد و علمي كه منتهي به عبادت و پرستش خدا نشود، بيهوده است. بنابر اين، علم به منزلۀ درخت مي‌باشد و عبادت همچون ميوه‌اي از ميوه‌هاي آن. كمال درخت، به ميوه دادن و به ثمر نشستن است و از اينجاست كه انسان بايد از هر دوي اين امور، بهره و نصيب داشته باشد.

نكته‌اي كه در اينجا قابل ذكر است، اين است كه مقصود از علم، علم دين است. يعني شناخت حقيقي ذات و صفات و افعال خداوندي و ملائكه و كتب و انبياء او و علم به آخرت و روز جزا. قرآن كريم مي‌فرمايد: «پيامبر به آنچه از سوي پروردگارش به وي وحي شد، ايمان آورد و مؤمنين همگي ايمان آورند به خدا و فرشتگان او و به كتبي كه نازل كرد و به رسولانش» (بقره/آيه 285) و باز در جاي ديگر مي‌فرمايد: «اي كساني كه- (به زبان)- ايمان آورده‌ايد ـ (از روي حقيقت و دل هم)- ايمان بياوريد به خدا و رسول او و كتابي كه به رسول خود فرستاد (قرآن) ـ و كتابي كه پيش از اين فرستاده شد ـ (تورات و انجيل و…) ـ و هر كه به خداو فرشتگان و كتابهاي آسماني و رسولان و روز قيامت كافر شود، سخت به گمراهي فرو مانده و از راه نجات و سعادت، دور افتاده است»(نساء/آيه136)

بازگشت ايمان نيز به علم است زيرا ايمان عبارت است از تصديق كردن چيزي، آنچنان كه حقيقت آن چيز است و اين امر مستلزم آن است كه آدمي به اندازۀ وسع و طاقت انساني‌اش، اشياء را چنان كه هست دريابد و اين همان معني علم است، در مقابل ايمان، كفر قرار دارد كه يعني پوشيدن و پنهان كردن است و بازگشت كفر به جهل است. بنابر اين، ايمان در قرآن مجيد مبتني است بر تصديق اين پنج چيز يعني خدا و رسول و فرشتگان و كتب آسماني و روز جزا، حتي اگر شده به صورت كلي و اجمالي شناخت اين پنج چيز، اضطراري و الزامي است. و سخن پيامبر اكرم كه فرمود: «طلب العلم فريضة علي كل مسلم و مسلمة» اشاره به وجوب و ضرورت اين علم است. لكن اين ضرورت و وجوب، مشروط به قدرت توانايي انسان است و خداوند سبحان، خود فرموده است: «خداوند هيچ كس را جز به اندازۀ وسع و طاقتش تكليف نمي‌كند.» (بقره/286) لذا از اينجاست كه علم و ايمان افراد نسبت به هم متفاوت است و شدت و ضعف آن فرق مي‌كند و به همين دليل، علماي اسلامي بر اين عقيده‌اند كه علم و ايمان زيادت و نقصان دارد و ايمان و علم بعضي، بالاتر و بيشتر از بعض ديگر است. امام صادق(ع) فرموده است:«ايمان داراي حالات و درجات و طبقات و منزلي است. نوعي از آن، ايمان تام وتمام است و نوعي ديگر، ايمان ناقص كه نقصان آن، آشكار است و نوعي ديگر، درجات ميان اين دو است.»

ادامه »

‏عبادت معنای وسیعی دارد که هم شامل بعضی امور واجب و تکالیف الهی می شودو هم بعضی اموری را که مستحب است، در بر می گیرد.
عبادت در لغت به معنای انجام فرائض (واجبات) دینی به قصد قرب الهی و انجام دستور او و پرستش و بندگی است.(1)
بنای اصلی عبادت، اعتراف به بندگی خدا است، در این صورت گسترة عبادت علاوه بر واجبات و مستحبات، امور مباح را نیز در بر می گیرد و آن را به مستحب تبدیل می کند. تشنه، اگر هنگان نوشیدن آب شکر خدا را به جا آورد، این کار او عبادت محسوب می شود، پس عبادت تنها در خواندن نماز و گرفتن روزه نیست! اعتراف به بندگی خدا و هر کار مثبتی را به یاد او انجام دادن عبادت است. در عین حال شاخص اصلی و مصداق برتر عبادت، در انجام واجبات خلاصه می شود. آنچه از طرف خداوند و پیامبرش در مورد رعایت حقوق انسان ها و چگونگی ارتباط با مردم بیان شده نیز عبادت محسوب می شود. رعایت حق الله، حق النّاس و حق النفس عبادت است. کسب روزی حلال که انجام وظیفه در مقابل خود و خانواده است، عبادت محسوب می شود.
امام سجاد(ع) فرمود: « هر کس به واجبات خدا عمل کند، از عابدترین مردم است».(2)
خوب است در پایان به بعضی دیگر از مصادیق عبادت که از مستحبات است اشاره کنیم.
رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: «نگاه به عالِم، نگاه به امام عادل، نگاه به پدر و مادر از روی مهربانی و رحمت، نگاه به برادر دینی که در راه خدا دوستش بداری، عبادت است».(3)
نگاه به صورت دانشمند و یا مهربانانه به چهره پدر و مادر نگاه کردن مثل انجام تکلیف با سختی و مشقت همراه نیست و هزینه نخواهد داشت اما چنین نگاهی را عبادت شمرده اند، زیرا انسان هر کار یا هر عملی را هر چند بدون صرف وقت و بدون مشقت اما با اخلاص و برای خدا انجام دهد، عبادت محسوب می شود.
—————————————————————————————————————–
پی نوشت ها:
1. فرهنگ لاروس، ص 1417.
2. اصول کافی، ج 3، ص 136.
3. بحارالانوار، ج 71، ص 73.

از حضرت علی (ع) منقول است که فرمود: هر کس که صد آیه از هر جای قرآن بخواند، بعد هفت مرتبه «یا الله» بگوید، اگر بر صخره هم دعا کند، خداوند متعال آن را می شکافد .

تبیان

بسم الله الرحمن الرحیم
دعا براي اجابت خواسته‌ها و رسيدن به مقصود
از ثابت بن دينار( ابوحمزه ثمالي) نقل شده که مي‌گويد: به حضرت زين العابدين عليه السلام عرض کردم: دعايي به من بياموز! فرمود: اي ثابت! بگو:
اَللّهُمَّ اِنّي اَسْألُکَ بِاَنَّ لَکَ الْحَمْدَ لا اِلهَ اِلّا اَنْتَ الْمَنّانُ بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الاَرْضِ ذُوالْجَلالِ وَ الاِکْرامِ اَنَّ تَفْعَلَ بِي کَذا وَ کَذا (به جای کذا و کذا حاجت خود را بخواه.)
سپس فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: اين دعايي است که هر کس خدا را با آن بخواند اجابت شود و چون با آن از خدا مسئلت نمايد به او عطا خواهد شد. بهار جان‌ها/ آیت الله کریمی جهرمی
دعایی از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها جهت اصلاح امور
از جمله دعاهاي آن حضرت اين است:
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ يا حَيُّ يا قَيُّومُ بِرَحْمَتِکَ اَسْتَغِيثُ فَاَغِثْنِي وَ لا تَکِلْنِي اِلي نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنِ وَاَصْلِحْ لِي شَأنِي کُلَّه
دعاي امام حسين سلام الله علیه برای حوائج
دعايي که امام حسين عليه السلام روز عاشورا به فرزند خود آموختند:
از حضرت زين العابدين عليه السلام روايت شده که مي‌فرمايند: پدرم در آن روز که به شهادت رسيد (روز عاشورا) مرا به سينة خويش چسبانيد: در حالي که از زخم‌هايشان خون، فوران مي‌کرد و فرمود: اي فرزند! از من دعايي را که فاطمه عليها السلام آن را به من آموخت فراگير و او از رسول الله صلي الله عليه و آله و آن حضرت نيز از جبرييل تعليم يافته بود تا در حوائج، مهمّات، اندوه و حوادث تلخي که بر او وارد مي‌شود و پيش‌آمدهاي عظيمي که رخ مي‌دهد بخواند.
فرمود: بخوان:
بِحَقِّ يس وَ الْقُرآنِ الْکَرِيمِ وَ بِحَقِّ طه وَ الْقُرآنِ الْعَظِيمِ يا مَنْ يَقْدِرُ عَلَي حَوائِجِ السّائِلِينَ يا مَنْ يَعْلَمُ ما فِي الضَّمِيرَ يا مُنَفِّسَ عَنِ الُمَکُرُوبِينَ يا مُفَرِّجَ عَنِ الْمَغْمُوْمِينَ يا راحِمَ الشَّيْخِ الْکَبيرِ يا رازِقَ الطِّفْلِ الصَّغِيرِ، يا مَنْ لا يَحْتاجُ اِلَي التَّفْسِيرِ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِي کَذا وَ کَذا. بهار جان‌ها/ آیت الله کریمی جهرمی
یک توصیه‌ی ویژه از حضرت امام جواد علیه‌السلام
شيخ صدوق نقل کرده که اسماعيل بن سهل گفته است، من در نامه‌اي به حضرت ابوجعفر دوم (امام جواد) عليه السلام نوشتم: «ذکري را به من بياموزکه چون بگويم، در دنيا و آخرت با شما باشم!»
حضرت در جواب من به خط خود، که آن را مي‌شناختم نوشتند:
اَکْثِرْ مِنْ تِلاوَةِ اِنّا اَنْزَلْناهُ وَ رَطِّبْ شَفَتَيْکَ بِالاِسْتِغْفارِ
هر چه بيشتر سوره انا انزلناه را بخوان و لب‌هاي خود را به استغفار مرطوب گردان.

تبیان

زبان عبادت

در مورد عبادات لازم است توجه داشته باشيد كه يكي از عبادتي كه بايد به زبان عربي باشد نماز است ،وديگري(( لبيك درحج…)) و الا هيچ تكليف واجب ديگري غير از اين دو نداريم كه نيازمند قرائت عربي باشد ، قرائت قرآن هم امري مستحب است كه فارسي خواندن آن هم ارزشمند و مطلوب است .
اما خواندن نماز به صورت عربی و با همان الفاظ و کلماتی که پیامبر و دیگر مسلمانان صدر اسلام می‌خواندند، دلائل مختلفی دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
اول: تعبدی و توقیفی بودن خواندن نماز به لفظ عربی، به این معنا که شریعت اسلام دستور به عربی خواندن نماز داده و با توجه به این که روح عبادت بر تسلیم و تعبد است ، انسانی که می‌خواهد عبادت خدا کند، کاری را انجام می‌دهد که خداوند خواسته است . طبق آیات و روایات و سیره پیامبر این واجب و تکلیف دینی به این شکل واجب شده است، اگر چه انسان می‌تواند در غیر نماز با هر زبانی با خداوند سخن گوید.
دوم: این امر به جهت ایجاد زبانی مشترک میان همه پیروان اسلام و در واقع فراهم سازی وحدت و پیوند بین المللی دینی است.
سوم: قرائت و اذکاری که در نماز است ، به صورت دقیق در هیچ زبانی ترجمه ندارد. یعنی نمی‌توان همان مفاهیمی که در اذکار نماز است ، به صورت دقیق ترجمه کرد و آن را بیان نمود. چه بسا برخی از کلمات یا جملات معانی بسیاری در خود جای داده که با یک یا چند جمله نتوان همه آن‌ها را بیان نمود.(1)
به عنوان مثال از سوره حمد نام می‏بریم که هیچ ترجمه‏ای که بتواند تمام مفاهیم آن را به زبان دیگر بیان کند، نیست. حتی تنها کلمه الله، هیچ معادلی در زبان دیگر ندارد (اگر چه در قالب جمله ای بتوان آن را ترجمه کرد) ؛ کلمه خدا در زبان فارسی نیز معادل معنای الله نیست.
از طرف دیگر ضمن تجربه زندگی انسان‌ها نشان داده است آن جا که دست‌های انسانی در کارهای مختلف دخالت کرده است، آن را به صورت‌های مختلف در آورده که گاهی با اصل و حقیقت خود فاصله بسیار دارد. در مورد احکام و تکالیف دینی نیز ما این مسئله را در ادیان دیگر مشاهده می‌کنیم که دست بردن انسان‌ها در احکام و دستورهای دینی آن ها را به چه وضعی در آورده و گاهی آن را به صورت کلی پاک کرده و از بین برده است.

ادامه »