یکی از مهمترین عواملی که موجب می­شود عبادت، لذت بخش باشد، رعایت آداب عبادت است. در این مجال به طور خلاصه به بعضی از آدابی که در همه عبادات لازم است اشاره می­کنیم و از آنجا که زیباترین جلوه عبادت، نماز است، برخی از آداب نماز را نیز از نظر می­گذرانیم:

الف – آداب مربوط به همه عبادات

1 / الف – عبودیت و خشوع یعنی انسان هر لحظه این احساس را در خود تقویت کند که بنده خداست و باید با ادراک عظمت خداوند در برابر او خضوع کامل داشته باشد.

2 / الف – طمانینه که از آداب مهم هر عبادتی است. عبادتی شیرین است که در حال اضطراب و تشویش ذهن انجام نشود بلکه از روی اطمینان خاطر و در کمال آرامش بجا آورده شود.

3 / الف – نشاط و بهجت، عبادت وقتی لذت آور است که عابد از نشاط کافی برای آن برخوردار باشد. لذا وقت و مکانی که برای انجام عبادت انتخاب می­شود باید به نحوی باشد که موجب نشاط انسان شود نه خستگی و اکراه او نسبت به عبادت

ادامه مطلب :

ب – آداب نماز

1 / ب : توجه به وضو به عنوان مقدمه­ای برای ورود به نماز. خواندن دعاهای مربوط به وضو می­تواند این توجه را افزایش دهد.

2 / ب : رعایت آداب ظاهری نماز؛ آدابی چون: لباس تمیز و معطر، انتخاب مکانی آرام، تمیز و خالی از آنچه موجب حواس پرتی می­شود، انتخاب مهمترین زمان برای خواندن نماز و . . .

3 / ب: چند لحظه تفکر پیش از گفتن تکبیر نماز، یک لحظه اندیشه درباره اینکه روبروی چه کسی ایستاده­ام، لحظه دوم تفکر درباره اهمیت و عظمت نماز و لحظه سوم به یاد داشتن این حقیقت که شاید این نماز، آخرین نماز من باشد.

4 / ب: حضور قلب در نماز، بی تردید این حضور قلب، مراتب مختلفی دارد اما شاید نقطه شروع آن، توجه به معانی کلمات و جملاتی است که در نماز می­گوییم.

توجه به حکمت هر یک از اجزای نماز مثل رکوع، سجود، قنوت و . . . نیز توجه انسان را بیشتر معطوف به نماز می­کند. افزون بر این، آنچنانکه در روایات آمده، خواندن نوافل، کمبودهای نماز را جبران خواهد کرد.

علاوه بر رعایت آداب نماز، توکل و توسل به اهلبیت نردبانی است که در جهت نیل به عبادت لذت بخش، بسیار انسان را یاری می­کند. بی تردید توسل زمانی معنا دارد که انسان گامهای هرچند کوچک نخست را برداشته باشد.

در پایان توجه به این نکته نیز لازم است که در امور اخلاقی و عبادی، صبر و بردباری از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. عبادت لذت بخش یک شبه بدست نمی­آید باید توجه داشت که دام شیطان در این راه، ایجاد حس ناامیدی است که باید با صبر و امید بر آن غلبه کرد.

آداب الصلوة، امام خمینی (قدس سره الشریف)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)

حکمت عبادات، آیة الله جوادی آملی، مرکز نشر اسراء

پرتوی از اسرار نماز، محسن قرائتی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش اخلاق در گرایش به لذات برتر - انسان - لذت و رنج

مبادی اخلاق در قرآن کریم - آِیت الله جوادی آملی