سیره و سبک زندگی امام جواد (ع)

اگر چرک و کثافات تو را فرا گرفته و موجب ناراحتي شود و جراحات و زخم‏هاي پوستي در بدن به وجود آيد و بداني که شستشوي در حمام، همه ناراحتي‏ها وامراض را از بين مي‏برد، آيا دوست داري وارد حمام شده و . .

عيادت

امام جواد عليه‏ السلام ، وقتي خبر بيماري کسي را مي‏شنيد، به عيادتش مي‏شتافت و از او دلجويي مي‏کرد. روزي امام جواد عليه‏السلام به عيادت يکي از ياران خود رفت. وقتي در بالين او نشست، متوجه شد بيمار گريه مي‏کند. حضرت فرمود: «اي بنده خدا! آيا از مرگ مي‏ترسي؟ اگر چرک و کثافات تو را فرا گرفته و موجب ناراحتي شود و جراحات و زخم‏هاي پوستي در بدن به وجود آيد و بداني که شستشوي در حمام، همه ناراحتي‏ها وامراض را از بين مي‏برد، آيا دوست داري وارد حمام شده و بدنت را بشويي و از زخم‏ها و آلودگي‏ها پاک شوي؟» بيمار مقداري آرام شد و رو به امام کرد و گفت: البته که دوست دارم. امام فرمودند: «مرگ براي مؤمن همانند حمامي است که انسان را از تمام رنج‏ها و سختي‏ها رهانيده و به سوي شادکامي مي‏برد». بيمار از کلام امام آرام گرفت و عافيت و نشاط پيدا کرده، نگراني‏اش از بين رفت.

پرهيز از تجمل

غذاي امام جواد عليه‏السلام همانند جد بزرگوارش اميرمؤمنان عليه‏السلام خيلي ساده و به دور از تشريفات بود. ايشان همانند تنگدستان جامعه غذا مي‏خورد و با ديگران هم غذا مي‏شد. امام جواد عليه‏السلام از اين که در کاخ‏هاي عباسيان به آسودگي و در رفاه زندگي کند و امور ديني شيعيان را به فراموشي بسپارد، راضي نبود و اگر شرايطي براي ترک اقامت در بغداد فراهم مي‏شد، آن شهر را ترک مي‏کرد. يکي از ياران امام مي‏گويد: در بغداد بر امام جواد عليه‏السلام وارد شدم و زندگي او را مشاهده نمودم. با خود گفتم: حال که امام به اين زندگي مرفه رسيده، هرگز به مدينه باز نمي‏گردد. امام لحظه‏اي سر به زير افکند و آن‏گاه سر برداشت. ديدم رنگ چهره امام از اندوه زرد شده است. حضرت رو به من کرد و فرمود: اي حسين! نان جوين و نمک نيمکوب در حرم رسول خدا صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بهتر از اين‏هاست. به همين دليل امام در بغداد نماند و به همراه همسرش ام الفضل به مدينه بازگشت و تا سال 220 در مدينه بود.

ادامه مطلب :

هديه دادن

هديه دادن از آداب و رسوم زيبايي است که در اسلام نيز به آن سفارش شده و باعث ايجاد دوستي و از بين رفتن کينه وکدورت مي‏شود. امامان معصوم نيز براي خشنود کردن ديگران، به آنان هديه مي‏دادند. هنگامي که امام جواد عليه‏السلام از مدينه عازم عراق شد، خانواده خود را مورد لطف و مهرباني قرار داد. حضرت فرزند عزيزش امام هادي عليه‏السلام را روي زانوهاي خود نشاند و فرمود: فرزندم! چه چيزي دوست داري تا از عراق برايت هديه بياورم؟. امام هادي عليه‏السلام فرمودند: دوست دارم برايم شمشيري برّان بياوري. حضرت فرزند ديگرش موسي مبرقع را نيز مورد خطاب قرار داد و فرمود: تو چه مي‏خواهي تا هنگام برگشتن برايت هديه بياورم. او جواب داد من دوست دارم برايم اسبي بياوري.
امام جواد فرمودند: «مرگ براي مؤمن همانند حمامي است که انسان را از تمام رنج‏ها و سختي‏ها رهانيده و به سوي شادکامي مي‏برد».

نهي از منکر

در مجلس مأمون عباسي، شخصي آوازخوان و تارزن به نام «مُخارق» بود که ريش بلندي داشت. مأمون عباسي از اوخواست تا کاري کند امام جواد عليه‏السلام از حالت معنوي بيرون آمده، قلب او به امور دنيا سرگرم شود. مخارق در مقابل امام جواد عليه‏السلام نشست و شروع به آواز خواني کرد. اهل مجلس اطراف او را گرفتند، ولي امام نهم توجهي نکرد. وقتي حضرت مشاهده نمود که آوازخوان از کار زشت خود دست برنمي‏دارد، فريادي کشيد و فرمود: اي ريش بلند! از خدا بترس. مخارق از فرياد امام چنان وحشت زده شد که ساز و تار از دستش افتاد، دستش فلج شد و تا آخر عمر هم بهبودي نيافت. مأمون او را طلبيد و ماجرا را پرسيد. او گفت: هنگامي که امام جواد عليه‏السلام بر سرم فرياد کشيد، آن چنان وحشت زده شدم که هنوز هم ترس و وحشت تمام وجودم را فرا گرفته است.
بخشش

بخشش در راه خدا، يکي از ويژگي‏هاي بارز اهل‏بيت پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله است و آنان براي جلب رضايت پروردگار، کمک‏هاي فراواني به نيازمندان مي‏کردند. نهمين پيشواي مسلمين حضرت جواد عليه‏السلام نيز همانند اجداد بزرگوار خود به مستمندان کمک مي‏کرد. برنامه عملي امام جواد عليه‏السلام براساس نامه‏اي بود که از طرف پدر بزرگوارش امام رضا عليه‏السلام از خراسان براي ايشان فرستاده شده بود. امام رضا عليه‏السلام در اين نامه به فرزند عزيزش نوشت: «من به خاطر حقي که بر تو دارم، از تو مي‏خواهم که هرگاه تصميم به خارج شدن از منزل داري، از درِ بزرگ داخل و خارج شوي. هنگامي که سوار مرکب خود مي‏شوي، همراه خود طلا و نقره بردارو هر کس از تو درخواست کمک نمود، به او نيکي کن…».

تشنه معرفت

حضرت عبدالعظيم حسني، از شاگردان برجسته امام جواد عليه‏السلام مي‏گويد: به محضر مبارک امام جواد عليه‏السلام رسيدم و از حضرت درخواست حديثي نمودم که از پدران بزرگوارش نقل شده باشد. حضرت فرمودند جد بزرگوارم اميرمؤمنان عليه‏السلام فرمودند: «تا وقتي مردم با هم تفاوت داشته باشند، در خير و سعادت هستند و وقتي يکسان شدند هلاک مي‏شوند». گفتم: اي فرزند رسول خدا! باز هم بفرماييد. فرمود: اميرمؤمنان عليه‏السلام فرمودند: «اگر عيب شما بر ديگري آشکار شود، همديگر را دفن نمي‏کنيد». گفتم: باز هم بفرماييد. فرمود: امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد: «همنشيني با اشرار و انسان‏هاي بد، سبب بدگماني به خوبان مي‏شود». عرض کردم: اي فرزند رسول خدا! باز هم بفرماييد. حضرت فرمودند: اميرمؤمنان فرموده است: «بدترين توشه براي سفر قيامت، ظلم و ستم کردن بر بندگان خداست». گفتم: باز هم بفرماييد. حضرت فرمودند: اميرمؤمنان علي عليه‏السلام فرمود: «تدبير و انديشه قبل از اقدام به کار، تو را از پشيماني حفظ مي‏کند».
اميرمؤمنان عليه‏السلام فرمودند: «تا وقتي مردم با هم تفاوت داشته باشند، در خير و سعادت هستند و وقتي يکسان شدند هلاک مي‏شوند».

شريک جرم

ستم و تجاوز به حقوق ديگران، از گناهان بزرگي است که جز با بخشيدن صاحب حق، بخشيده نمي‏شود. در شرع مقدس اسلام مسئوليت و کيفر ظلم، افزون بر اين که متوجه ظالم است، کساني را هم که به طور غير مستقيم با آن ظلم در ارتباط بوده‏اند در برمي‏گيرد. پيشواي نهم شيعيان امام جواد عليه‏السلام در بياني مي‏فرمايد: «کسي که به شخص ستمگر کمک کند يا به ستم کردن ديگران رضايت داده و خوشحال شود، در کيفر ستم مانند ستمکاران سهيم است».

پيام رستگاري

يکي از آرزوهاي ديرينه جوامع بشري، سعادت و خوشبختي آنان در تمام زمينه‏هاي زندگي است. اين امر، در جوامع اسلامي از اهميت زيادي برخوردار بوده و مسلمانان افزون بر نيک‏بختي دنيوي، خواهان سعادت اخروي و هم‏نشيني با رهبران و اولياي الهي در جهان پس از مرگ هستند. براي رسيدن به اين مقام والا، راهنمايي‏هايي از بزرگان دين رسيده که عمل به آن‏ها، ضامن نيک بختي و هم نشيني با اولياي الهي شمرده شده است. اسماعيل بن سهل مي‏گويد: به امام جواد عليه‏السلام نامه نوشته و از ايشان خواستم چيزي به من تعليم دهد تا با عمل کردن به آن، در دنيا و آخرت همراه آنان باشم و از آنان جدا نشوم. حضرت در جواب نامه نوشتند: «سوره قدر را زياد بخوان و لب‏هاي خود را به استغفار و طلب آمرزش تازه کن».

نصيحت

امام جواد عليه‏السلام همواره در خدمت مردم بود و از هدايت آنان غفلت نمي‏کرد. درِ خانه آن حضرت به روي تمام مردم باز بود و ايشان نيز به تمام درخواست‏هاي آنان پاسخ مي‏داد. روزي شخصي خدمت امام جواد عليه‏السلام رسيد و از حضرت درخواست نصيحت و موعظه نمود. امام رو به او کرد و فرمود: آيا گفته مرا قبول مي‏کني تا تو را نصيحت کنم؟ سؤال کننده گفت: آري، اي فرزند رسول خدا، امام فرمود: «صبر و تحمل را بالش خود قرار بده و با تنگدستي دست به گردن شو و آرزوها و درخواست‏هاي نفساني را ترک کن و با هواي نفس خود مخالفت نما. بدان که در حقيقت تو هيچ‏گاه از نظر و نگاه خداوند دور نيستي و خداي متعال تمام کارهاي تو را مي‏بيند و به آن‏ها بيناست. پس مواظب باش و دقت کن که چگونه با خداي خود معامله مي‏کني».

اهل معروف

ابوهاشم جعفري يکي از شاگردان بزرگ امام جواد عليه‏السلام مي‏گويد: روزي در نزد امام جواد عليه‏السلام نشسته بودم. امام در ضمن بيانات خود فرمود: در بهشت، دري به نام «معروف» است که فقط اهل معروف و کارهاي شايسته از آن در وارد مي‏شوند. با شنيدن اين کلام، در قلب خود خداوند را حمد و ستايش کردم و از اين که مي‏توانم نيازهاي مردم را برآورده کرده (و از اهل معروف باشم) خوشحال شدم. امام جواد عليه‏السلام نگاهي به من کرد و فرمود: «اي اباهاشم! کساني که در دنيا اهل معروف و کارهاي نيک باشند، در آخرت هم اهل معروف هستند (و از همان در وارد بهشت مي‏شوند). خداوند تو را از آنان قرار داده و مورد لطف و رحمت خود قرار دهد».
صبر و تحمل را بالش خود قرار بده و با تنگدستي دست به گردن شو و آرزوها و درخواست‏هاي نفساني را ترک کن و با هواي نفس خود مخالفت نما. بدان که در حقيقت تو هيچ‏گاه از نظر و نگاه خداوند دور نيستي و خداي متعال تمام کارهاي تو را مي‏بيند و به آن‏ها بيناست. پس مواظب باش و دقت کن که چگونه با خداي خود معامله مي‏کني».

زينت‏

امام جواد عليه‏السلام در بياني کوتاه و جامع، زينت‏هاي انسان را برشمرده و همگان را به زينت کردن خود به آن‏ها توصيه مي‏کردند. آن حضرت مي‏فرمايد: «پارسايي و عفت، زينت تنگدستي و شکر، زينت توانگري است. صبر و شکيبايي، زينت بلا و گرفتاري و تواضع و فروتني، زينت حَسَب و نَسَب است. شيوايي و رسا بودن زينت کلام، و عدالت، زينت ايمان و وقار و آرامش، زينت عبادت است. فروتني، زينت علم، ادب نيک، زينت عقل، و گشاده رويي، زينت حلم و بردباري است.ترک منت، زينت معروف، و خضوع و خشوع، زينت نماز و بذل و بخشش، زينت نفس آدمي است».

روزگار رهايي

ظهور وقيام امام زمان(عج) از اساسي‏ترين پرسش‏ها و دغدغه‏هاي شيعيان از دير زمان بوده و هست. شاگردان و دوستداران اهل بيت در فرصت‏هاي مناسب، درباره اين رويداد بزرگ اسلامي از امام سؤال مي‏کردند. روزي عبدالعظيم حسني، شاگرد نمونه امام جواد عليه‏السلام درباره امام زمان(عج) و ظهور ايشان سؤال کرد. امام در پاسخ او فرمود: «قائم ما، مهدي است که به امر خدا مردم را به دين خدا راهنمايي مي‏کند. او سومين فرزند از نوادگان من است. خداوند کار ظهور او را در يک شب فراهم مي‏کند و جهان را پر از عدل و داد کرده و زمين را از اهل کفر پاک مي‏سازد. مهدي کسي است که انتظار ظهورش براي همگان واجب، و در هنگام غيبت، اطاعت از وي لازم است. اصحاب او به اندازه اصحاب بدر، 313 نفر هستند. قسم به خدا اگر از دنيا فقط يک روز بماند، آن روز آن قدر طولاني مي‏شود که ايشان ظهور کرده و جهان را از عدل و داد پر کند».

انتخاب همسر

امروزه بالا رفتن سن ازدواج، يکي از مشکلات مهم و اساسي جوانان است. اگرچه اين مسأله علل گوناگوني دارد، ولي انتخاب همسر مناسب، از عواملي است که فکر بيشتر خانواده‏ها را به خود مشغول کرده است. امام جواد عليه‏السلام در پاسخ نامه ابراهيم محمد که درباره ازدواج دخترش از حضرت نظرخواهي کرده بود، معيار همسر نمونه را با استناد به روايت رسول گرامي اسلام حضرت محمد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم بيان کرده و مي‏فرمايد: اي ابراهيم! رسول خدا صلي‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند: «اگر خواستگاري براي دختر شما آمد که اخلاق و دينداري او مورد رضايت شما بود، دختر خود را به او بدهيد». پيامبر اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم در ادامه اين روايت، از بالا رفتن سن ازدواج به عنوان يک آفت اجتماعي ياد کرده و مي‏فرمايد: «اگر دختر خود را به همسر مناسب نداديد و پسر و دختر بزرگ شده و بدون همسر باقي بمانند، فتنه و فساد بزرگي دامنگير جامعه خواهد شد».

پاداش محبت

محمد بن وليد کرماني مي‏گويد: از امام جواد عليه‏السلام پرسيدم: براي دوستان و خدمتگزاران شما چه اجر و پاداشي است؟ حضرت فرمود: غلام امام صادق عليه‏السلام روزي مشغول نگهداري مرکب امام بود که گروهي از اهل خراسان به ديدن امام صادق عليه‏السلام آمدند. يکي از آن‏ها به غلام گفت: از امام بخواه که مرا به جاي تو به خدمتکاري قبول کند تا من غلام او باشم و در عوض تمام دارايي من مال تو باشد. غلام پذيرفت و نزد امام رفت و جريان را براي امام تعريف کرد. حضرت صادق عليه‏السلام فرمود: اگر تو از خدمتگزاري ما سير شده‏اي من قبول مي‏کنم و چون مدت زيادي همراه ما بودي نخست نصيحتي مي‏کنم، آن وقت اختيار با توست. بدان چون روز قيامت شود، رسول گرامي اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله به خدا تمسک مي‏جويد و اميرمؤمنان عليه‏السلام به پيامبر اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و امامان عليهم‏السلام به اميرمؤمنان عليه‏السلام و شيعيان و دوستداران ما به امامان عليهم‏السلام متوسل شده و داخل جايگاه آنان مي‏شوند. غلام از شنيدن اين سخن، رو به حضرت کرد و گفت: در خدمت شما مي‏مانم و آخرت را بر دنيا اختيار مي‏کنم.
رسول خدا صلي‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند: «اگر دختر خود را به همسر مناسب نداديد و پسر و دختر بزرگ شده و بدون همسر باقي بمانند، فتنه و فساد بزرگي دامنگير جامعه خواهد شد».

خشم زمين

علي بن مهزيار اهوازي، نماينده امام جواد عليه‏السلام در اهواز و از خواص حضرت مي‏گويد: در شهر اهواز فراوان زلزله مي‏آمد تا جايي که‏تصميم گرفتم آن شهر را ترک کرده و به شهر ديگري نقل مکان کنم. اما قبل از آن که تصميم خود را عملي کنم، موضوع را به وسيله نامه با امام جواد عليه‏السلام در ميان گذاشتم. آن حضرت درجواب نامه من نوشت «شهر خود را ترک نکنيد، بلکه به مردم بگوييد روز چهارشنبه، پنج شنبه وجمعه را روزه گرفته و غسل کنند و در روز جمعه با لباس‏هاي پاک و تميز، از شهر خارج شده و به دعا و نيايش با خداوند بپردازند تا خداوند بدين وسيله، بلاي زلزله را از شما برطرف کند». علي بن مهزيار مي‏گويد: ما دستورات حضرت را اجرا کرديم و زلزله آرام گرفت و زندگي مردم به حالت عادي برگشت».

خورشيد زندگي

بکربن صالح از ياران امام رضا عليه‏السلام و امام جواد عليه‏السلام مي‏گويد: دامادم در نامه‏اي به ابوجعفر نوشت: پدري دارم که عقيده فاسدي داشته و با اهل‏بيت پيامبر دشمني مي‏ورزد. او با من هم بدرفتاري کرده و مرا آزار و اذيت مي‏دهد. اي مولاي من! نخست از تو مي‏خواهم براي توفيق من دعا کني، و دوم اينکه نظر مبارک شما را در مورد پدرم بدانم؟ آيا عليه او افشاگري کرده و فساد عقيده او را به ديگران بگويم، يا اين که با او مدارا کنم؟ امام جواد عليه‏السلام در جواب نامه فرمودند: «شرح حال تو را فهميدم. ان‏شاءاللّه‏ از دعا کردن در حق تو غفلت نمي‏کنم. بدان که مدارا کردن با پدرت براي تو بهتر است؛ زيرا بعد از هر مشکلي، گشايشي است. صبر و حوصله داشته باش که عافيت و خير و پيروزي مخصوص پرهيزکاران است». بکر بن صالح مي‏گويد: «طولي نکشيد که خداوند قلب پدر دامادم را دگرگون کرد و از مخالفت با فرزند خويش و اهل‏بيت پيامبر دست برداشت».

منبع : سایت تبیان و سایت خبرگزاری حوزه