نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان
حسن گیوریان* 1 ؛ معصومه ذاکری* 2
1ندارد
2نویسنده و مسئول مکاتبات
چکیده
دراین مقاله ضمن ارائه شناختی نسبت به فرهنگ ورسانه ها وارائه تعاریف مربوط به رسانه وفرهنگ پرداخته می شود . رابطه متقابل
فرهنگ ورسانه ریشه درتاریخ بشرداردبه گونه ای که می توان گفت:فرهنگ ورسانه دوهمزادبشروازمقتضیات زندگی اجتماعی انسان
بوده وهستنددرطول تاریخ انسان برای انتقال پیام خود، رسانه ها رابه کارگرفته وفرهنگ خودرانیزباآن گسترش داده است وبرای ارتباط
باهمنوعان خوداززبان که دستگاه پیچیده ارتباطی اس ت کمک می گیردواین زبان خودرادراشکال مختلفی ازابتدائی تاپیچیده
(ازسکوت وصحبت معمولی وایماء واشاره گرفته تاروشن آتش وپدیدآوردن دردوسرانجام اینترنت)نشان می دهد. زبان ودستگاههای
ارتباطی یاهمان رسانه، دربسترفرهنگ تجلی پیدامی کند. به عبارتی این فرهنگ است که زمینه اصلی ارتباط رافراهم می کند. فرهنگ
ورسانه درارتباطی ودرتاثیردیالکتیکی ومتقابل، ترکیبی به نام انسان اجتماعی راشکل می دهندکه به کنش ارتباطی بادیگران می پردازد .
انقلاب ارتباطات دردنیای جدیدمولدتحولات فرهنگی نیزبوده ورسانه به همراه خود، فرهنگ جدیدی راتولیدنموده است. این فرهنگ
خاص، پویا، تداومی وکاملاجدیدبوده وباعث همگرایی فرهنگی شده است.
کلیدواژگان
رسانه؛ فرهنگ؛ تاثیر رسانه بر فرهنگ

منبع : سایت مطالعات رسانه ای

برای دانلود فایل مقاله روی تصویر زیر کلیک نمایید.

رسانه ها با تحولاتي که در جنبه هاي مختلف از بعد فن آوري تجهيزاتي و حجم و روش داشته اند به عنوان حاملان و منتقل کنندگان پيام مي توانند در ساخت فرهنگ عمومي باورها و افکار عمومي موثر باشند. آنها بدون در نظر گرفتن مرزهاي جغرافيايي عقيدتي و فرهنگي امکان حضور را در همه نقاط جغرافيايي پيدا کرده اند. اين بحث مورد قبول و پذيرش همه دست اندرکاران امر فرهنگ است . اما اينکه در فضا و شرايطي که ما در آن هستيم چگونه از اين امر مي توانيم در جهت فرهنگ عمومي مورد قبول و منطبق با اهداف و سياست هاي تعيين شده يک حکومت با جهان بيني و ايدئولوژي خاص موثر واقع شيوم و از آن بتوانيم بهره برداري خوبي داشته باشيم موضوعي است که مقاله حاضر به آن مي پردازد. يعني به صورت خاص بحث صدا و سيما و نحوه عمل آن در فرهنگ عمومي را مورد بررسي قرار مي دهد. تلقي ما اين است که فرهنگ عمومي يک پديده پويا است و سکون در آن معنا ندارد و هر روز با اخترعات اکتشافات نظريه پردازي و رفتارهايي که دردنيا در ابعاد مختلف شکل مي گيرد فرهنگ عمومي پذيراي اين رفتارها و پذيراي اين تحولات و دگرگوني ها هست .

بنابراين کساني که اثر و تأثيرگذاري بالاتري در اين فرهنگ داشته باشند مي توانند در شکل دهي فرهنگ عمومي موفق تر باشند. اثر در فرهنگ عمومي با استفاده از ابزارهايي است که آن ابزارها امکان اين تأثيرگذاري را معين مي کند> مطبوعات به عنوان يکي از ابزارها و صدا و سيما به عنوان يک ابزار ديگر در اين راستا مطرح است . و چون نفوذ حضور> نحوه بيان و شکل انتقال پيام در رسانه صدا و سيما به طرز ويژه اي است که مخاطب را مي تواند با انواع و اقسام شگردها و روش هايي که در آن هست به خود جلب کند اين رسانه مي تواند در نحوه تغيير دگرگوني در فرهنگ عمومي پرنفوذترين و موثرترين عامل باشد . ما الان در شرايطي واقع شده ايم که فرهنگ عمومي بدون در نظر گرفتن مرزهاي جغرافيايي و عقيدتي دستخوش تغيير و دگرگوني است يعني عرصه فرهنگ عمومي امروز يک عرصه کاملاً رقابتي است و کساني مي توانند در عرصه هاي رقابت حضور پيدا کنند که بتوانند از قانون مندي هاي عرصه رقابت استفاده کنند و آن قانون مندي هاي را خوب بشناسند و منطبق با عملکرد آن قانونمندي ها حرکت کنند. اين عرصه در تمام امور سياسي اقصادي و حتي در امور روزمره و جاري صادق است. در شناخت اين عرصه آنچه اثر را بيشتر مي کند اين است که از طرفي پيام نگرش و ارزشي به گونه اي به عنوان فرهنگ و آن هم فرهنگ عمومي به مخاطبين ارايه شود که منطبق با نيازهاي عموم جامعه باشد . يعني جامعه نسبت به آن پيام فرهنگ و ارزش احساس نياز بکند. از طرفي وقتي مي توانيم موفق باشيم که بتوانيم آن پيام ارزش را به نحوه مطمئن و به نحوي که در مخاطب اثر بگذارد منتقل بکنيم . براي اين که همه اين امور به نحو احسن شکل بگيرد مي بايست در عرصه ملي و در عرصه رقابتي فرهنگ عمومي داراي اهداف معين و مشخص بوده و منطبق با آن اهداف که اهداف کلان نظام است پيام را انتخاب و به نحو احسن منتقل شود. در رسانه منطبق با اين امر يعني با توجه به وابستگي رسانه با کليت نظام و به عنوان ابزاري در جهت محقق کردن اهداف نظام تعيين هدف مي شود.

اهدافي را که ما به عنوان اهداف اصلي در رسانه به عهده داريم و منطبق با آن برنامه سازي و انتقال پيام مي کنيم عبارتند از :

تبيين و تعميق باورهاي ديني

يعني حکومت جمهوري اسلامي به عنوان يک حکومت ديني و ارزشي در جهت پياده کردن احکام الهي در امور جاري اجتماعي و فردي يکي از وظايفش اين است که در تبيين و تعميق باورهاي ديني مردم گام هاي بلندي بردارد .

بينش سياسي عمومي جامعه

هدف ديگر اين است که بينش سياسي عمومي جامعه که هر روز در معرض قضاوت هاي سياسي و انتخاب هاي مختلف است تعميق و گسترش يابد . اين انتخاب ها و قضاوت ها در حالي صورت مي گيرد که با حجم انبوه اطلاع رساني چه در داخل با گسترش فضاي باز سياسي و چه در خارج با گسترش راديوها تلويزيون ها و رايانه در ارتباطا ت اينترنتي روبرو است . صدا و سيما به عنوان يکي از اهداف مهم خود بايد بتواند طوري بينش سياسي جامعه را تعميق ببخشد که نهايتاً تمام افراد جامعه بتوانند به مرحله قضاوت تشخيص و انتخاب برسند . اين به عوان يکي ديگر از اهدافي است که رسانه در جهت محقق ساختن آن تلاش مي کند.

ادامه »

رسانه یا Media در لغت به معنی رساندن است و به آن دسته از وسایلی گفته می‌شود که انتقال‌دهنده فرهنگ‌ها و افکار عده‌ای باشد، رسانه از تمدن‌های جدید بوجود آمده‌ و مورد توجه است. اکنون آنچه که مصداق این تعریف است وسایلی همانند: روزنامه‌ها، مجلات، رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت، CDها، ویدئو و… می‌باشد.
رسانه در نوع آموزشی آن ﺑﻪ ﻛﻠﯿــﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﯽ گفته ﻣﯽ‌ﺷــﻮد ﻛﻪ ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ را در ﻣﺤﯿﻂ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ آن ﺷﺮاﯾﻂ، ﻓﺮاﮔﯿﺮان، اﻃﻼﻋﺎت، رﻓﺘﺎر و مهارت‌های ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺎ درک ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪﺳﺖ آورند.
تاریخچه رسانه‌های عمومی
در حدود ۱۶۰ سال قبل با منتشر شدن کاغذ اخبار به مدیریت میرزای شیرازی، ایران وارد جهان رسانه‌ای شد و این در حالی است که در غرب این تاریخ به ۴۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﯾﮏ رﺳﺎﻧﻪ:
رسانه‌ها بستر و مجاری طبیعی تهیه و توزیع اطلاعات در جامعه برای شهروندان هستند و موجب می‌شوند که نیروهای اجتماعی ضمن وقوف و آگاهی به حقوق خویش، سهم خود را از قدرت طلب نمایند.
نگاهی اجمالی به تلاش‌های در حال انجام در حوزه رسانه‌های منطقه‌ای و جهانی، این واقعیت تلخ را آشکار می‌سازد که تقریباً تمامی رسانه‌های مسلط جهان اعم از مکتوب، صوتی و تصویری عملاً به ابزاری برای استکبار جهانی تبدیل گردیده اند؛ در جهت ترسیم سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای و ترویج فرهنگ غربی و لیبرالیسم سکولاریسم و نفی تنوع فرهنگی و تشویق به تمرد از اصول و ارزش‌های اسلامی و ملی.
پیدایش انواع رسانه‌های نوین، شیوه اطلاع رسانی را دگرگون کرده است. به طوری که رسانه در میان رویداد و مردم، مسیری مجازی ایجاد کرده و در مدل‌های رسمی، نیمه رسمی یا غیر رسمی که بر خبرگزاری‌ها و سایت‌های رسمی، وبلاگ‌ها و سایت‌های نسبتا معتبر دلالت دارد، ساز و کار خاصی برای امر اطلاع رسانی و اطلاع‌یابی تعریف کرده است. پیدایش و توسعه رسانه‌های غیر رسمی یا نیمه رسمی جهانی با عنوان وبلاگ نیز که روزانه بر تعداد آن ها افزوده می‌شود، تاثیر بسزایی بر امر اطلاع رسانی در مدل‌های جدید با محوریت کاربر دارد. این مسئله حجم محتوای تولید شده را در جهان تا حد زیادی افزایش می‌دهد، از سویی دیگر میزان مشارکت اجتماعی کاربران را بیشتر کرده و به موازات آن آگاهی روزآمد کاربران را نیز ارتقاء می‌بخشد. در نتیجه ورود به عصر جامعه اطلاعاتی و تولد و گسترش رسانه‌های الکترونیکی و اینترنتی، مرز میان رویداد و مردم را باریک‌تر از قبل معرفی کرده است.
اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮد رﺳﺎﻧﻪ‌ﻫﺎ:
١- ﺷﻜﻞ‌دﻫﯽ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮی دﺳﺖ اول و ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻪ آن
٢- اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺪاوم آن
٣- ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در زﻣﺎن آﻣﻮزش
۴- ارﺗﺒﺎط آﺳﺎن‌ﺗﺮ و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ
۵- ﺷﻜﻞ‌دﻫﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺳﺮﯾﻊ‌ﺗﺮ ، ﻋﻤﯿﻖ‌ﺗﺮ و ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ
۶- ﺷﻜﻞ‌دﻫﯽ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ

ادامه »

چکیده:

دین، مفهومی بسیار مهم در زندگی شخصی و اجتماعی انسان است. آموزه های دینی با معرفی پیدایش و سرانجام آفرینش، به انسان هویت می بخشد و در طول تاریخ، با عینیت اجتماعی خود، رفتارهای اجتماعی انسان ها را سامان داده است. تأثیر دین بر رستگاری ابدی انسان از سویی، و کارکردهای آن در تنظیم زندگی اجتماعی انسان ها از سوی دیگر، باعث شده است تا دین داری، از موضوعات جدی مورد توجه اندیشمندان دینی و هم جامعه شناسان قرار گیرد. تلاش های بسیاری در راستای تعریف شاخص هایی برای اندازه گیری دین داری صورت گرفته است تا تغییرات آن سنجیده شود و بدین وسیله، تأثیر عوامل مؤثر بر دین داری و همچنین متغیرهایی که دین داری بر آنها مؤثر است، بررسی شود. موضوع مورد توجه این نوشتار، ارتباط میان گسترش رسانه های نوین در قالب ابزارهای هوشمند همراه و تغییرات در شاخص های دین داری است. این تحقیق، با تکیه بر دستاوردهای تجربی پژوهش های صورت گرفته و با استفاده از رویکرد جامعه شناسانه، تلاش کرده است تا تغییرات مشاهده شده در دین داری را توضیح دهد و با ریشه یابی این تغییرات، ایده هایی را در جهت ترسیم آینده این تغییرات مطرح کند.
کلیدواژگان: دین، دین داری، رسانه های تعاملی، نهاد دین، نظریه معنا، هنجارمندی، قدرت رسانه ای.

مقدمه

امروز تأثیر رسانه ها بر زندگی انسان ها، بسیار قابل توجه است؛ به گونه ای که مسائل مهمی همچون روابط و وابستگی های عاطفی در خانواده، ارتباط مؤثر میان پدر و مادر و فرزندان، نقش تربیتی خانواده، چگونگی ارتباط فرزندان با گروه همسالان و گروه های مرجع، به شدت تحت تأثیر رسانه ها دیده می شود.

یکی از مسائلی که به ویژه در جوامع دینی بسیار اهمیت دارد، انتقال میان نسلی ارزش های دینی است. تغییراتی که در بعضی از رفتارها، خاصه در جوانان، نسبت به الگوهای رفتار دینیِ پذیرفته شده از گذشته، امروز مشاهده می شود، بسیاری از اندیشمندان حوزه دین و جامعه شناسی را بر آن داشت تا این تغییرات را در ارتباط با ماهیت و تأثیرات رسانه بررسی کنند. ما در این نوشتار با مرور تعدادی از آنها و مبتنی بر یافته های تجربی آنها، به رابطه میان دین داری و رسانه با نگاه ویژه به ابزارهای هوشمند نوین می پردازیم.

علی رضا دهقان (1386) در مقاله ای با عنوان «مطبوعات، تلویزیون و دین داری در ایران» به بررسی رابطه میان استفاده از روزنامه ها و تماشای تلویزیون با آگاهی ها، نگرش ها و رفتارهای دینی بر پایه داده های حاصل از دو بررسی پیمایشی سراسری در 28 مرکز استان پرداخته است. نتیجه این مطالعه، عدم همبستگی معنادار میان استفاده از رسانه ها و دین داری بوده است.

حسینی پاکدهی و حاج محمدی (1390) در مقاله ای با عنوان «نوجوانان و تلفن همراه»، با بررسی 387 نفر از نوجوانان شـهر تـهران در پی پاسخ دادن به چرایی و چگونگی استفاده نوجوانان تهرانی از تلفن همراه برآمدند. بر اساس نتایج این پژوهش، محتوای جوک و سرگرمی در اولویت اول، و محتوای جنسی در اولویت دوم استفاده نوجوانان از تلفن همراه قرار دارد. این تحقیق، تقویت فضای عاطفی خانواده، انتخاب دوستان مناسب، وضعیت درسی موفق و پایبندی نوجوانان به مذهب را عامل بازدارنده از گرایش به کارکردهای منفی تلفن همراه دانسته است. میزان پایبندی به مذهب پاسخگویان در سه بـُعد: اعـتقادی، تـجربی و پیامدی بررسی شده است که نشان می دهد بیش از نیمی از نوجوانان از نظر اعتقادی خود را مذهبی می دانند و تجربه مذهبی نیز داشـته اند و بـا احـساس و عاطفهٔ خود خدا را لمس کرده اند؛ ولی در بُعد پیامدی و عمل اجتماعی، رفتاری مـتناقض بـا تجربه و ذهنیت خود نشان می دهند. (حسینی پاکدهی و حاج محمدی، 1390)

ادامه »

دغدغه اصلی نگارش این نوشتار درک اهمیت زبان رسانه و تلازم و تناسب روشمند بین دین و رسانه است. به نظر نگارنده عدم تبیین مقیاسها میان داده های دینی و قالب های رسانه ای یا منجر به شئون تقلیل یافته مفاهیم دینی می شود،یا مجال ورود دین به عرصه رسانه را مضیق و محدود می کند .

دانشمندان پیشرفتهای علمی دهه های آخر قرن بیستم را شروع تحولی در زمینه تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی می دانند که آن را (عصر اطلاعات) نامگذاری کردند.

عصر اطلاعات زمینه ساز تحولات گسترده ای در تمدن بشری است که این دوران محور و مدار تاثیرگذاری در آینده و در فرآیند جهانی شدن می باشد.

جهانی شدن ارتباطات در هزاره سوم میلادی ،تمامی عرصه های فرهنگی اقتصادی ،سیاسی و اجتماعی زندگی بشر را بیش از پیش تحت تاثیر قرار داده است،چنانچه مک لوهان با تاکیدی که بر نقش محوری ارتباط از آن به عنوان مدار هستی اجتماعی یاد می کند بر این عقیده است که وسایل ارتباط جمعی جدید در هر دوره ای به مجرد اینکه جای وسایل ارتباطی متداول را می گیرند به صورت منابع و اصول فکری جدیدی درمی آیند که می توانند موجب تغییراتی در اهداف و آرمانهای جوامع گوناگون تمدن بشری شوند.

بر همین مبنا الوین تافلر می نویسد: “تا کنون سه انقلاب بزرگ در ساحت زندگی بشر روی داده است که اول انقلاب کشاورزی است و بیش از هزار سال طول کشید.دومین انقلاب انقلاب صنعتی است که ۳۰۰ سال دوام داشت، اکنون عصر فرا صنعتی است که تغییر و تحول در تمام زمینه ها غیر قابل پیش بینی شده و قرن حاضر عصر ارتباطات نام دارد." 

رسانه در عصر ارتباطات د ارای جایگاهی کلیدی می باشد و در جامعه امروز به عنوان یک ضرورت ، بخشی از زندکی بشر را تشکیل داده است، به طوریکه آمارهای نسبی نشان می دهد که فقط در قاره امریکا هر شخص به طور متوسط ۶ الی ۷ ساعت در روز، وقت خود را به دیدن کانالهای تلویزیونی و ماهواره ای و جستجوی در اینترنت اختصاص می دهد.

ادامه »

1- استاد، هم می تواند دانشجو را یک انسان دلبسته و مباهات کنندهی به کشور بار بیاورد؛‌ هم می تواند یک انسان لاابالی، بی علاقه، نادلبسته ی به میهن و گذشته و آیندهی کشور بار بیاورد.

من خلأیی را در ارتباط استاد و دانشجو مشاهده می‌کنم که این خلأ باید به وسیله‌ی شما پُر شود. دانشجوی ما در محیط علمی ضمن این که علم می آموزد، می تواند خیلی درسهای غیرآن علمِ مورد نظر را هم از استاد بیاموزد و فرا گیرد. از جمله‌ی آنها غرور ملی، علاقمندی به میهن، دلبستگی به آینده‌ی کشور و افتخار به تاریخ و گذشته ی کشور است. اینها عواملی است که می تواند در یک جوان دانشجو تأثیرات بسیار عمیق و مثبتی بگذارد. البته من درصدد انکار عوامل گوناگونی که ممکن است جوانی را دلسرد یا مأیوس و دلخسته کند، نیستم- اینها هم عواملی است که در جای خود محفوظ- اما این بخش هم نادیده گرفته نشود که استاد در کلاس درس می تواند دانشجوی خود را متدین و معتقد به دین بار بیارود؛ چنان که می تواند ملحد و منکر همه ی مقدسات هم بار بیاورد؛ ولو کلاس، کلاس علم ودین نباشد؛ کلاس فیزیک و طبیعی تاریخ و هر درس دیگری باشد. استاد، هم می تواند دانشجو را یک انسان دلبسته و مباهات کنندهی به کشور بار بیاورد؛ هم می تواند یک انسان لاابالی، بی علاقه، نادلبسته ی به میهن و به گذشته و به آینده‌ی کشور بار بیاورد(بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با اساتید دانشگاه شهید بهشتی22/02/1382).

2- استادی که به ارزشها اهانت می‌کند مجاز نیست که در دانشگاه حضور داشته باشد.

استاد نقش مهمی در دانشگاه‌ها دارد. استاد اگر دارای دین و مسلک دیگری غیر از مسلک دانشجو هم باشد، می تواند درس بدهد؛ اما مشروط بر این که نخواهد فضای انقلابی و اسلامی را در دانشگاه متغیر کند. آن استادی که اگر دانشجو در آغاز صحبت، حرف خود را با «بسم الله الرحمن الرحیم» شروع کند، به او تشر می‌زند؛ آن استادی که اگر دختر دانشجو با حجاب اسلامی و به صورت محجب در مراحل آموزش حضور پیدا کند، به او اهانت می‌کند؛ این استاد مجاز نیست که در دانشگاه حضور داشته باشد. علمی که آن استاد به این دانشگاه خواهد داد، علمی نیست که در خدمت کشور و در جهت ارزش‌های مطلوب‌تری این ملت فداکار به کار بیاید(دیدار فرزندان شاهد، دانشجویان تربیت مدرس13/06/1370).

ادامه »