چکیده: ایجاد چنین شبهاتی بر علیه حج، از سوی دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی، دل‌سوزی به‌حال فقرا نیست، بلکه به‌دلیل اثرات موثر و سازندۀ فردی و اجتماعی این سفر روحانی است‌که در این صورت، نه تنها نباید ترک شود، بلکه باید هر سال با عظمت‌تر و با شکوه‌تر در میان امت اسلامی برگزار گردد.

اگر جستجویی اجمالی در فضای مجازی داشته باشیم، متوجه می‌شویم که دشمنان مغرض و گاه دوستان ناآگاه، مطالب گوناگونی در رابطۀ مخالفت با فریضۀ الهی حج نوشته‌اند، که نقطه اشتراک آن قلم فرسایی‌ها، حکایت از درخواست ترک آن امر مهم، توسط مسلمانان را دارد. از جمله ادله‌ معروف آنان این است‌که چرا با وجود این همه فقیر، هزینه سفر خود به سرزمین وحی را صرف رفع گرفتاری از یک خانواده بی‌بضاعت و یا تهیه جهیزیه برای یک دختر جوان نکنیم؟

در جواب باید عرض کنیم که:

1- حج، یکی از واجبات الهی و فروعات دین است‌که در صورت وجوب، هیچ عمل مستحبی و یا واجب دیگری نمی‌تواند جایگزین آن گردد. و ترک آن، نشانه کفر می‌باشد:

 قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «فيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمين»،[آل عمران،97]؛ «در آن خانه، آيات (ربوبيّت) هويداست، مقام ابراهيم خليل است، و هر كه در آن‌جا داخل شود ايمن باشد. و مردم را حجّ و زيارت آن خانه به امر خدا بر هر كسى‌كه توانايى براى رسيدن به آن‌جا دارد، واجب است. و هر كه كافر شود (به خود زيان رسانده و) خدا از جهانيان بى‌‏نياز است.»

پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم در سفارشی به حضرت امیر علیه السلام فرمودند: «یَاعَلِيُّ تَارِكُ‏ الْحَجِ‏ وَ هُوَ مُسْتَطِيعٌ كَافِرٌ يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِين‏»،[1]؛ «اى على كسىی‌كه حج را ترك كند با اين‌كه توانايى دارد، كافر محسوب مى‌‏شود، زيرا خداوند مى‌‏فرمايد: بر مردمى‌كه استطاعت دارند، به‌سوى خانه خدا بروند لازم است حج به‌جا بياورند و كسى‌كه كفر بورزد (آن را ترك كند) به‌خود زيان رسانيده است، و خداوند از آنان بى‌نياز است.»

ادامه مطلب :

امام صادق علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند: «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَحُجَّ حِجَّةَ الْإِسْلَامِ وَ لَمْ يَمْنَعْهُ مِنْ ذَلِكَ حَاجَةٌ تُجْحِفُ بِهِ أَوْ مَرَضٌ لَا يُطِيقُ مَعَهُ الْحَجَّ أَوْ سُلْطَانٌ يَمْنَعُهُ فَلْيَمُتْ يَهُودِيّاً أَوْ نَصْرَانِيّا»،[2]؛ «کسی‌که بمیرد و حال آن‌که حج واجب خود را به‌جا نیاورده باشد در حالی‌که مانعی از به‌جا آوردن آن به‌وجود نیامده باشد، از قبیل حاجتی‌که مانع انجام حج شود، یا مرضی‌که در آن تحمل اعمال حج را نداشته باشد، یا سلطان ظالمی مانع از حج شود، پس بمیرد یهودی یا نصرانی»

2- کمک کردن به فقرا، از جمله وظایف هر انسان مسلمان است‌که در آیات و روایات فراوانی، موکدا به این امر پرداخته شده است. اما نکته قابل تامل آن است‌که مقایسه کردن این مساله با جریان حج، مغلطه‌ای بیش نیست. چرا که جریان فقر در جامعه اسلامی باید ریشه‌ای حل گردد. طبق روایات رسیده از ائمه معصومین علیهم السلام اگر اغنیا زکات مى‌دادند، و اگر حقوق فقرا (از طریق زکات) به آنان پرداخت مى‌شد، دیگر هیچ فقیر مسلمانى وجود نداشت. امام صادق علیه السلام در این راستا می‌فرمایند: «وَلَوْ اَنَّ النَّاسَ اَدَّوْا زَکاةَ اَمْوالِهِمْ ما بَقِىَ مُسْلِمٌ فَقِیراً مُحتاجاً»،[3]؛ «اگر مردم زکات اموال خود را پرداخت مى‌کردند، حتى یک مسلمان فقیر و محتاج باقى نمى‌ماند.»

3- حج به‌عنوان یک فریضه الهی، مانند بسیاری از دیگر اعمال، به‌خودی خود، از ارزش ویژه‌ای برخوردار است، و نباید به‌دنبال مقایسۀ آن با دیگر اعمال بود، همان‌گونه که مقایسۀ نمودن روزه با نماز، و جایگزینی یکی با دیگری، بی‌معناست. چون هر دوی آن‌ها دارای ارزش مستقلی می‌باشند.

4- حج به‌عنوان یک واجب الهی دارای آثار و برکات فردی و اجتماعی فراوانی است‌که در صورت وجوب، به هیچ وجه نباید ترک شود.

ادامه دارد …..