زنی چون از شوهرش اجازه نداشت، حتی برای فوت و دفن پدرش هم از خانه خارج نشد و این کار مورد تایید حضرت رسول اکرم(ص) هم بود. آیا زن در هر صورت و حال باید برای بیرون رفتن از خانه از شوهرش اجازه بگیرد؟ آیا این نوعی بی توجهی به نیازهای اساسی زن مثل درمان بیماری یا تحصیل علم یا نیاز به دیدار خانواده اش نیست؟
در ابتدا خوبست تا نگاهی به روایت مورد اشاره در سوال بنماییم: «عن ابي عبداللّه (علیه السّلام) قال: إنّ رجلاً من الأنـصار علـي عهـد رسـول اللّـه (صلّی اللّه علیه و آله) خرج في بعض حوائجه فعهد الي إمرأته عهداً أن لاتخرج من بیتها حتّي یقدم، قال: و انّ أباها قد مرض فبعث المرأة الي رسول اللّه تستأذنه أن تعوده فقال: لا، اجلـسي في بیتک و اطیعي زوجک، قال فمات ابوها فبعثت الیه انّ ابي قدمات فتأمرني ان اصـلّي علیه، فقال: لا، اجلسي فـي بیتـک و اطیعـي زوجـک. قـال: فـدفن الرجـل فبعـث الیهـا رسول اللّه إنّ اللّه قد غفر لک و لأبیک بطاعتک لزوجک» (حرّ عاملي، وسایل الشیعه، ١٢٥/١٤) «امام صادق(علیه السّلام) فرمود: در زمان پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) مردي از انصار براي انجام برخي از امور به مسافرت رفت و از زنش پیمان گرفت که از خانـه اش خـارج نشود تا آن که او باز گردد. پس در این میان، پدر آن زن بیمار شد، زن بـه پیـامبر پیغـام فرستاد و از ایشان اجازه خواست که به عیادت پدرش برود . پیامبر فرمود: نه، در خانه ات بنشین و از شوهرت اطاعت کن. پس حال پدرش بدتر شـد، زن دوبـاره از پیـامبر بـراي رفتن به عیادت پدرش اجازه خواست، باز پیامبر فرمود : در خانه ات بنشین و از شوهرت اطاعت کن. پدر آن زن فوت کرد پس زن به پیامبر پیغام فرستاد که پـدرم فـوت کـرده است آیا اجازه مي دهي که بر او نمازگزارم؟ پیامبر فرمـود: نـه، در خانـه ات بنـشین و از شوهرت اطاعت کن. پس هنگامي که پدر دفن شد پیامبر بـه آن زن پیـام فرسـتاد کـه خداوند تو و پدرت را به سبب اطاعتي که از شوهرت نمودي بخشیده است.»

ادامه مطلب :

چنان که در این روایت مشخص است، از ابتدا بین زن و شوهر پیمانی مبنی بر عدم خروج از منزل وجود داشت و برهمین اساس پیامبر اکرم(ص) برخلاف آن پیمان حکم ندادند. این که علت درخواست شوهر از همسرش برای عدم خروج از خانه براساس چه فکر و مصلحتی بوده، روایت به آن اشاره نکرده اما ممکن است خروج زن از خانه و رفتن به خانه پدر مشکلات و مفاسدی را ایجاد می‌کرده و مرد این پیمان را از همسر خود گرفته است. پس روایت در اینجا ناظر به یک وضعیت ویژه است.
اما در این باب احادیث دیگری هم وجود دارد:
- «عن ابي عبداللّه(علیه السّلام) قـال: جـاءت امـرأة الـي رسـول اللّـه فقالـت: یـا رسول اللّه ما حقّ الزوج علي المرأة؟ قال: اکثر من ذلک، قالت : فخبّرني عن شيء منـه قال: لیس لها أن تصوم الّا باذنه یعني تطوّعاً و لا تخرج من بیتها بغیر إذنه … .(حرّ عاملي، ١١٢/١٤ و کلیني، ٥٠٨/٥) «امام صادق (علیه السّلام) فرمود: زني خدمت پیـامبر آمـد و گفت: اي رسول خـدا، حـقّ شـوهر بـر زن چیـست؟ پیـامبر فرمـود: بیـشتر از آن (چـه مي اندیشي) زن گفت: پاره اي از آن را بر من بازگو، پیامبر فرمود: زن حق ندارد بي اجـازۀ شوهر، روزۀ مستحبّي بگیرد و نیز حق ندارد بدون اذن شوهر از خانه اش خارج شود».
«علي بن جعفر في کتابه، عن أخیه قال: سألتُه عن المراة ألها أن تخرج بغیر إذن زوجها؟ قال: لا …». (حرّ عاملي، ١٣/١٤ و مجلسي، ٢٨٢/١٠) «علي بن جعفر در کتابش از برادرش امام کاظم (علیه السّلام) نقل مي کند کـه: از امـام سؤال کردم که آیا زن مي تواند بدون اجازۀ شوهرش از خانه خارج شود؟ امام فرمودند: نه»

برخی از این احادیث ضعیف محسوب می‌شوند اما در این باب، احادیث ثقه، مستند و صحیح وجود دارد و بر همین اساس هم فقها نظر داده اند که زن برای خروج از منزل نیاز به اجازه شوهر دارد. در این زمینه می‌توانید به مقاله «خروج زن از منزل و اذن شوهر از منظر فقه امامیه» نوشته زین العابدین نجفی که در مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، (مقاله 7، دوره 45، شماره 2، زمستان 1391، صفحه 103-123) مراجعه نمایید.
اما نکته مهم این است که اولا این شرط و حکم در عقد دائم زن وجود دارد و مواردی هم هست که از این شرط استثنا شده‌اند:
1- خروج از منزل برای کسب معارف اعتقادی، به مقدار لازم و ضروری و همین طور برای فراگیری وظایف شرعی الزامی.
2- خروج برای معالجه بیماری، چنانچه امکان درمان در منزل نباشد.

3- خروج برای فرار از ضررهای جانی و مالی و عرضی.
4- خروج برای انجام واجبات عینی که موقوف بر خروج از منزل است. مانند سفر حج، شرکت در انتخابات و یا نجات نفس محترمه.
5- چنانچه ماندن در منزل، توأم با عسر و حرج غیرقابل تحمل باشد، خروج جایز است.
6- چنانچه در ضمن عقد نکاح انتخاب مسکن و اشتغال به مشاغل اداری به زوجه محول شده باشد و به عنوان شرط در ضمن عقد برای خود سلب محدودیت کرده باشد.
7- خروج برای تأمین معاش، چنانچه شوهر او قادر به آن نباشد یا از اتفاق سرپیچی کند.
8- خروج از منزل برای تظلّم و دادخواهی.
9- و در موارد ویژه هم زن می‌تواند از مجتهد خود به صورت مستقیم کسب تکلیف کند.
بنابراین چنان که مشاهده می‌کنید در منبع صحیح و اصیل، حکم با مصالح زن، منافات ندارد. متاسفانه در برخی مناطق برخی نظرات نادرست وجود دارد که در قالب دین و با نام حق شوهر، مطرح می‌شود و ریشه در باورهای نادرست سنتی و مردسالارانه دارد که اسلام به هیچ وجه از این باورها حمایت نمی‌کند. حدیث مورد اشاره هم، روایتی است که اغلب برای تاکید بر حق شوهر ذکر می‌شود و نه وجوب یا حتی توصیه این روش به مردان بلکه درست برعکس در مورد رعایت زن و حسن خلق و معاشرت با آنان، دستورات اکیدی در آیات و روایات ، وجود دارد. مرد بنا به مصالح کلان خانواده مانند امکان فسادی که وجود دارد یا مشکلات تربیتی برای فرزندان و مواردی از این دست می‌تواند مانع خروج زن از خانه شود. در عین حال تنها وظیفه زن در مقابل همسرش، تمکین و برآوردن نیاز جنسی اوست. به دلیل این وظیفه زن، اجازه خروج از منزل به عنوان حق به مرد داده شده تا حق مرد در تمکین، زایل نشود. چنان که در بالا هم ذکر شد، زن می‌تواند در شروط ضمن عقد خود در این زمینه، شرطی را اعمال کند مانند: حق تحصیل یا اشتغال یا حق رفت و آمد به خانه والدین. در این صورت مرد موظف به رعایت این شرط بوده و برای این امور حتی کسب اجازه صوری هم لازم نیست.