د. حكومت كوتاه مروان و فرزندان او
در سال 36 هجري مروان بن حكم داماد عثمان در جنگ جمل اسير شد و امام حسن و امام حسين عليهما السلام از پدر عفو او را خواستند، حضرت نيز او را عفو كرد و آزاد نمود. حضرت خبرهايي غيبي درباره او و فرزندانش دارد كه عبارت است از:

1. خود مروان
بعد از اينكه حسنين عليهما السلام گفتند: پدر! مروان با شما بيعت مي كند، حضرت فرمود: “أَوَ لَمْ يُبايِعْنِي بَعدَ قَتْل عُثْمانَ؟ لا حاجَةَ لِي فِي بَيْعَتِهِ! اِنَّها كَفٌّ يَهُودِيَّةٌ لَوْ بايَعَنِي بِكَفِّهِ لَغَدَرَ بِسُبَّتِهِ، اَما اِنَّ لَهُ اِمْرَةً كَلَعْقَةِ الْكَلْبِ أَنْفَهُ وَهُوَ أَبُو الْاَكْبُشِ الْاَرْبَعَةِ، وَسَتَلْقَي الْاُمَّةُ مِنْهُ وَمِنْ وُلْدِهِ يَوْماً (مَوْتاً) اَحْمَرَ؛(34) مگر [مروان ] پس از كشته شدن عثمان با من بيعت نكرد؟ مرا به بيعت او نيازي نيست! دست او دست يهودي است، اگر با دست خود با من بيعت كند، در نهان بيعت را مي شكند. آگاه باشيد، او حكومتي [كوتاه مدّت ] مانند [فرصت كوتاه ] سگي كه با زبان بيني خود را پاك كند، خواهد داشت. و او پدر قوچهاي چهارگانه (چهار فرمانروا) است و امّت اسلام از دست او و پسرانش روزگار خونيني خواهند داشت. (35)”
همان طور كه آن حضرت خبر داده بود، مروان به حكومت رسيد؛ امّا حكومت او بيش از نه ماه طول نكشيد و از ميان چهار فرزندش يعني: عبد الملك، عبد العزيز، بشر و محمد، عبد الملك خليفه شد و آن سه، والي مصر و عراق و جزيره گرديدند و امّت اسلامي از مروان و فرزندانش روزهاي خونيني ديدند.

ادامه »

ج. خبرهاي مربوط به معاويه

1. تسلّط معاويه بر عراق
“أَمَّا اِنَّهُ يَسْتَظْهَرُ عَلَيْكُمْ بَعْدِي رَجُلٌ رَحْبُ الْبُلْعُومِ مُنْدَحِقُ الْبَطْنِ يَأْكُلُ ما يَجِدُ وَ يَطلُبُ ما لا يَجِدُ فَاقْتُلُوهُ، وَلَنْ تَقْتُلُوهُ؛(28) آگاه باشيد! پس از من مردي با گلوي گشاده و شكمي بزرگ بر شما مسلّط خواهد شد كه هر چه بيابد، مي خورد و تلاش مي كند آنچه ندارد، به دست آورد. او را بكُشيد؛ ولي هرگز او را نمي كشيد.”
مراد از “رجل” در كلمات فوق، معاويه است. او نفرين شده پيامبرصلي الله عليه وآله بود؛ زيرا وقتي آن حضرت چند بار او را فرا خواند، جواب داد كه مشغول غذا خوردن است. از اين رو، حضرت فرمود: “اَللَّهُمَّ لا تَشْبَعْ بَطْنَهُ؛ خدايا [هرگز ]شكم او را سير مكن!” از آن پس، معاويه فراوان مي خورد و مي گفت: “مَلِئْتُ وَما اَشْبَعْتُ؛(29) [از خوردن ]پُر شدم؛ ولي سير نشدم.”
در تاريخ نيز آمده كه “معاويه بسيار ميل به خوردن و خوش گذراني داشت و هيكل درشت و شكم برآمده اي براي خود درست كرده بود.” (30)
او همچنان كه حضرت پيش بيني كرده بود، بعد از شهادت علي عليه السلام بر عراق مسلّط شد.

2. سبّ علي عليه السلام
حضرت در ادامه همان خطبه پيشين مي فرمايد: “اَلا وَاِنَّهُ سَيَأْمُرُكُمْ بِسَبيٍ وَالْبَراءَةِ مِنِّي، فَاَمَّا السَّبُّ فَسُبُّونِي فَاِنَّهُ لِي زَكاةٌ وَلَكُمْ نَجاةٌ، وَاَمَّا الْبَرَاءَةُ فَلا تَبَرَّأُوا مِنِّي وُلِدْتُ عَلَي الْفِطْرَةِ، وَسَبَقْتُ اِلي الْاِيمانِ وَالْهِجْرَةِ؛(31) بيدار باشيد كه او (معاويه) شما را به بدگويي و بيزاري من وادار مي كند؛ بدگويي را [به هنگام اجبار دشمن ]اجازه مي دهم كه مايه بلندي درجات من و نجات شماست؛ امّا هرگز [در دل ]از من بيزاري نجوييد كه من بر فطرت توحيد تولّد يافته ام و در ايمان و هجرت [از همه ] پيش قدم بوده ام.”
معاويه پس از صلح امام مجتبي عليه السلام به شام بازگشت. مردم در اطراف او گرد آمدند و پيروزي اش را تبريك گفتند. اوگفت: “اي مردم! رسول خدا به من فرمود: تو پس از من به خلافت دست خواهي يافت. پس سرزمين مقدس را برگزين؛ زيرا مردان خدا در آن جمع اند و من شما را برگزيده ام. پس ابو تراب را لعن كنيد.” مردم نيز به دشنام و ناسزاگويي امام علي عليه السلام پرداختند.” (32)

ادامه »

ب. خبرهاي مربوط به خوارج
حضرت علي عليه السلام در باره خوارج خبرهاي غيبي مختلفي داده است كه به نمونه هايي چند اشاره مي شود:

1. هشدارهاي قبلي
“فَأَنَا نَذِيرٌ لَكُمْ أَنْ تُصْبِحُوا صَرْعي بِأَثْناءِ النَّهْرِ(19) بِأَهْضامِ هذا الْغائِطِ عَلي غَيْرِ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ…؛ (20) شما را از آن مي ترسانم! مبادا صبح كنيد، در حالي كه جنازه هاي شما در اطراف رود نهروان و زمين پست و بلند آن افتاده باشد، بدون آنكه برهان روشني از پروردگارتان [و حجّت و دليل قاطعي ]داشته باشيد.”

2. فقط ده نفر باقي ماند
در سال 38 هجري به هنگام حركت براي جنگ با خوارج، شخصي گفت: خوارج از پل نهروان عبور كردند. حضرت با آنان صحبت و اتمام حجّت نمود. در اين هنگام، گروهي از آنان برگشته، به صفوف امام عليه السلام پيوستند و آنگاه حضرت رو به ياران خود نموده، و فرمودند: “مَصارِعُهُمْ دُونَ النُطْفَةِ وَاللَّهِ لا يُفْلِتُ مِنْهُمْ عَشْرَةٌ وَلا يَهْلِكُ مِنْكُمْ عَشْرَةٌ؛(21) قتلگاه آنان كنار نهروان است. به خدا سوگند از آنها ده نفر جان به سلامت نمي برند و از شما ده نفر كشته نخواهد شد.”
ابن ابي الحديد مي گويد: “اين خبر غيبي، يكي از معجزات علي عليه السلام است كه نقل آن نزديك به تواتر رسيده است و در نبردي كه ميان امام و خوارج نهروان رخ داد، همه شاهد بودند كه نه نفر از خوارج جان به سلامت بردند و از ميان ياران علي عليه السلام فقط هشت تن به شهادت رسيدند.” (22)

ادامه »

نمونه هايي از خبرهاي غيبي
با توجّه به نكات پيش گفته، اكنون به مهم ترين خبرهاي غيبي كه در نهج البلاغه آمده است مي پردازيم:

الف. خبرهاي مربوط به بصره

1. غرق شدن بصره
“وَاَيْمُ اللَّهِ لَتَعْزَمَنَّ بَلْدَتَكُمْ حَتّي لَاَنِّي اَنْظُرُ اِلي مَسْجِدِها كَجُؤْجُوءِ سَفِينَةٍ اَوْ نَعامَةٍ جاثِمَةٍ؛(14)سوگند به خدا! سرزمين شما را [آب ] غرق مي كند. گويا مسجد شما را مي نگرم كه چون سينه كشتي يا همچونان مرغي كه بر سينه خوابيده [و بر روي آب مانده ]مي باشد.”
حضرت در پايان خطبه فرمود: “كَأَنِّي اَنْظُرُ اِلي قَرْيَتِكُمْ هذِهِ طَبَقَها الْماءُ، حَتّي ما يُري مِنْها اِلَّا شَرَفُ الْمَسْجِدِ كَأَنَّهُ جُؤجُوءُ طَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ؛(15) گويي شهر شما را مي نگرم كه [غرق شده و] آب آن را فرا گرفته و چيزي از آن ديده نمي شود. مگر جاهاي بلند مسجد انگار آن، مانند سينه مرغي بر روي امواج آب دريا.”

ابن ابي الحديد در شرح اين كلمات مي گويد: “بصره تاكنون دوبار در آب غرق شده است؛ يك بار در زمان “القادر باللّه” و بار ديگر در زمان “القائم بأمر اللّه". طغيان آبهاي خليج فارس اين شهر را در آب فرو برد و از آن همه ساختمان، تنها قسمتي از مسجد جامع، همان طور كه علي عليه السلام خبر داده بود، در ميان آب ديده مي شد و در اين دو حادثه، تمام خانه ها خراب شد و جمعيّت بسياري غرق شدند.” (16)

2. فتنه ها و جنگها
“فتنه هايي چون پاره هاي شب تار كه نيرويي نمي تواند برابر آن بايستد و كسي نتواند پرچمهاي آن را پايين كشد، به سوي شما مي آيد، چونان شتري كه مهار شده و جهاز بر پشت آن نهاده و ساربان آن را كشانده و به سرعت مي راند. فتنه جويان كساني هستند كه ضربات آنها شديد و غارتگري آنان اندك است. مردمي با آنان جهاد مي كنند كه در چشم متكبّران خوار و در روي زمين گمنام و در آسمانها معروف اند. (17)” حضرت در ادامه فرمود: “فَوَيْلٌ لَكِ يا بَصْرَةُ عِنْدَ ذلِكَ مِنْ جَيْشٍ مِنْ نِقَمِ اللَّهِ لا رَهَجَ لَهُ، وَلا حَسَّ، وَسَيُبْتَلي اَهْلُكِ بِالْمَوتِ الْاَحْمَرِ، وَالْجُوعِ الْاَغْبَرِ؛(18) در اين هنگام، واي بر تو اي بصره! از سپاهي كه نشانه خشم وانتقام الهي است، بي گرد و غبار و صدايي به تو حمله خواهند كرد و چه زود ساكنانت به مرگ سرخ و گرسنگي غبار آلود دچار مي گردند.”

منبع و پی نوشت ها در قسمت آخر مطلب قرار داده میشود پس لطفا با ما همراه باشید…..

ارائه اخبار آينده و بيان امور غيبي، يكي از ابعاد وسيع نهج البلاغه را تشكيل مي دهد. مجموعاً در اين كتاب بيش از 75 بار خبر غيبي آمده است كه بيشتر آنها تحقق يافته اند.
عالم به غيب ذاتاً كسي جز خداوند نيست؛ امّا پيامبر و امامان عليهم السلام با اِذن الهي مي توانند از علم غيبي برخوردار شوند.
 مرحوم طبرسي در اين باره مي گويد: “به عقيده شيعه كسي را مي توان بالجمله عالم به غيب توصيف كرد كه همه غيبها را بداند و علم او ذاتي باشد و هيچ كس جز خدا اين چنين نيست.
و امّا خبرهاي غيبي فراواني كه دانشمندان شيعه و سنّي از علي عليه السلام و ساير امامان نقل كرده اند، همه از رسول خداصلي الله عليه وآله و رسول خدا نيز از خداوند آموخته است.” (1)

منبع علم امام
از نظر شيعه، امام معصوم عليه السلام داناترين فرد زمانش مي باشد و به تمام احكام شريعت احاطه كامل داشته، از حوادث آينده اطلاع و آگاهي دارد؛ منتهي اين علوم را از طريق مكتب و كلاسهاي رسمي به دست نياورده؛ بلكه علوم وي به يكي از سه طريق ذيل حاصل مي شود:

1. خداوند متعال
سرمنشأ اصلي علوم انبياء و ائمّه عليهم السلام از علم لايزال و بي منتهاي الهي است. اين حقيقت را امام جوادعليه السلام اين گونه بيان نموده است: “من جوادم. من عالم به نسبهاي مردم در صلبها [ي پدران ] مي باشم. من داناترين [مردم ] به باطن و ظاهر شما و آنچه شما به سوي آن برمي گرديد، هستم؛ “عِلْمٌ مُنِحْنا بِهِ مِنْ قِبَلِ خالِقِ الْخَلْقِ اَجْمَعِينَ وَبَعْدَ فَناءِ السَّمواتِ وَالْاَرَضِينَ؛ علمي كه از طرف خالق همه مخلوقات بعد از فناي آسمانها و زمينها به ما عطا شده است.” (2)
علي عليه السلام در اين باره مي فرمايد: “تَاللَّهِ لَقَدْ عُلِّمْتُ تَبْلِيغَ الرِّسالاتِ، وَاِتْمامَ الْعِداتِ وَتَمامَ الْكَلِماتِ، وَعِنْدَنا اَهْلَ الْبَيْتِ اَبْوابُ الْحُكْمِ وَضِياءُ الْاَمْرِ؛(3)به خدا سوگند! تبليغ رسالتها، وفاي به پيمانها و تفسير اوامر و هشدارهاي الهي به من آموزش داده شده و درهاي دانش و روشنايي امور [انسانها] نزد ما اهل بيت [پيامبرصلي الله عليه وآله ] است.”
ابن ابي الحديد معتزلي (درگذشته 655 ق) مي نويسد: “ما انكار نمي كنيم كه در ميان افراد بشر اشخاصي باشند كه از غيب خبر بدهند؛ امّا مي گوييم آگاهي آنان از غيب مستند به خداوند است و خداوند وسيله آگاه شدن آنان را از غيب فراهم مي آورد.” (4)

ادامه »

بنا بر دیدگاه امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) هر انسانی بنا بر نگرش، رویکرد و اعمالی که در زندگی از او سر می زند، در زمره یکی از سه گروهِ افرادِ عاقل، احمق و فاجر قرار می گیرد، اما هر یک از این گروه ها دارای ویژگی هایی می باشند.

امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) در باب ویژگی های انسان های عاقل می فرمایند:

. روش و آیین زندگی اش بر اساس دین خداوند است، اخلاقش بر پایه ی بردباری و حلم است.

. از روی فکر و اندیشه سخن می گوید و نظر می دهد.

. تا آن گاه که مورد سؤال واقع نشده است، پاسخ نمی دهد.

. اگر لب به سخن باز کند، پخته و به حق سخن می گوید.

. اگر سخن یا مطلبی را بشنود در آن دقت می کند، پس اگر ارزشمند بود آن را حفظ می کند وگرنه آن را فراموش می کند.

. اگر خبری را بگوید، راست می باشد و به قول خود وفا می کند.

دسته ی دوم انسان های احمق می باشند که ویژگی های آنان چنین است:

. اگر در برابر خطر قرار گیرند و یا در شرف از دست دادن منفعتی باشند و به آن ها هشدار داده شود، به جای آن که پند گیرند و بیدار شوند، غفلت می کنند و در لحظه ای که باید هوشیار باشند، غافل اند.

. اگر در جایگاه و یا عمل ارزشمندی قرار بگیرند رهایش می کنند.

. اگر در اثر نادانی به مشکلی برخورد کنند بیش تر در جهل و ناآگاهی فرومی روند و به جای این که اندیشه ای برای رفع آن نمایند و اگر خبر دروغی را بشنوند در صحت آن دقت و کنکاش نمی  کنند.

امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) پس از آن در مورد ویژگی های افراد فاجر و بدکار بیان داشته اند: وَ الفاجِرُ اِن اِئتَمنتَهُ خانَکَ، وَ اِن صاحَبتَهُ شانَکَ وَ اِنَ وَثَقَت بِهِ لَم یَنصحُک:

. اگر به او اطمینان نمایی، خیانت می کند.

. اگر با او رفاقت و دوستی نمایی، آبرویت را می برد .

. اگر با او مشورت نمایی، خیرخواه خوبی برای تو نمی باشد.

قال أمیر المؤمنین (ع) : الرجال ثلاثه : عاقل ، وأحمق وفاجر:
فالعاقل : الدِّین شریعته ، والحلم طبیعته ، والرأی سجیته ، إن سئل أجاب ، وإن تکلم أصاب ، وإن سمع وعى ، وإن حدّث صدق ، وإن اطمأنّ إلیه أحد وفى .
والأحمق : إن استُنبه بجمیل غفل ، وإن استنزل عن حَسَن ترک ، وإن حُمل على جهل جهل ، وإن حدّث کذب ، لا یفقه ، وإن فقه لم یفقه .
والفاجر : إن ائتمنته خانک ، وإن صاحبته شانک ، وإن وثقت به لم ینصحک

پی نوشت ها:

۱- علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۰: ۹.
۲- شیخ صدوق، حضال: ۱۱۶٫
۳- ناطقی، نقش دین در سلامت جامعه: ۶۹- ۶۷.

منبع : قدس